*** Wat is de ziekte van Crohn ***
De ziekte van Crohn is een chronische ontstekingsziekte van het maag-darmkanaal. Meestal zijn de dunne en/of dikke darm ontstoken. De meest voorkomende klachten zijn: diarree, buikpijn, buikkrampen, vermoeidheid en gewichtsverlies. De ontsteking in de darmen kunnen leiden tot een plaatselijke vernauwing (stenose) van de darmen door vorming van littekenweefsel. Zo'n vernauwing kan dan weer de oorzaak zijn van een verstoorde en pijnlijke passage van de darminhoud. Verder kunnen er fistels ontstaan. Fistels zijn ontstekingen die onnatuurlijke gangetjes vormen naar omliggende organen (zoals andere stukken darm of de huid). Sommige patiënten kunnen anale bloedingen krijgen. Door de ontsteking vermindert de opname van sommige voedingsstoffen in de dunne darm. Als gevolg daarvan ontstaan gewichtsverlies en tekorten aan bepaalde voedingsstoffen.
Per jaar wordt er in Nederland bij ongeveer 1000 mensen de ziekte van Crohn geconstateerd. Mannen en vrouwen worden ongeveer even vaak getroffen, maar bij vrouwen verloopt de ziekte vaak wat agressiever. De ziekte van Crohn kan zich op elke leeftijd openbaren, maar de diagnose wordt het meest gesteld bij mensen tussen de vijftien en de dertig jaar.
Twintig tot veertig procent van de mensen met de ziekte van Crohn heeft naast maag-darmklachten ook andere klachten zoals gewrichtsontstekingen, huidafwijkingen, oogontstekingen en leverziekten. Wanneer de ziekte van Crohn opvlamt, kunnen ook de overige klachten buiten het maag-darmstelsel toenemen.
Drie van de vier patiënten met de ziekte van Crohn zullen vroeg of laat geopereerd worden om een gedeelte van de ontstoken darmen of vernauwingen te laten verwijderen. Bij een aantal patiënten zal (tijdelijk) een stoma (een kunstmatige darmuitgang op de buikwand) geplaatst moeten worden. Opereren leidt helaas niet tot genezing: bij ongeveer de helft van de patiënten keren de symptomen van de ziekte van Crohn binnen vijf jaar na de operatie weer terug.
De ziekte van Crohn is chronisch en is (nog) niet te genezen. Het verloop van de ziekte is onvoorspelbaar. Sommige mensen hebben bijna nooit klachten, anderen zijn bijna nooit klachtenvrij. Vaak zal na het stellen van de diagnose een (levenslange) behandeling met medicijnen worden gestart. Er worden vaak medicijnen voorgeschreven om bloedarmoede en diarree tegen te gaan. Daarnaast worden er medicijnen voorgeschreven die enerzijds dienen om de ontsteking af te remmen, anderzijds onderdrukken ze het ontstaan van nieuwe ontstekingen. Sinds eind jaren negentig wordt de ziekte van Crohn ook behandeld met een nieuwe klasse van medicijnen, de TNF-blokkers. Recent is een nieuw medicijn toegevoegd aan deze klasse
Oorzaken van de ziekte van crohn
De oorzaak van de ziekte van Crohn is onbekend. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat zowel erfelijke factoren als omgevingsfactoren een rol spelen bij het ontstaan van deze ziekten. Het menselijk lichaam beschikt over verdedigensmechanisme tegen indringers zoals bacterien en virussen. Er zijn aanwijzingen dat bij de ziekte van Crohn dit verdedigingsmechanisme het eigen lichaam aanvalt, met een ontstekingsreactie van het maag-darmkanaal als gevolg. Dit noemt men een auto-immuunziekte.
•Erfelijkheid:
Verschillende genen spelen een rol bij het ontstaan van de ziekte van Crohn: IBD1-9 en CARD15. Mutaties in het CARD15-gen komen voor bij 10-15% van de patiënten. Het exacte mechanisme waardoor deze genen aanleiding geven tot het ontstaan van de ziekte is nog niet bekend. Wel is bekend dat de CARD15-mutaties aanleiding kunnen geven tot een verhoogde productie van ontstekingsbevorderende cytokines door monocyten en macrofagen. Roken (een omgevingsfactor) verdubbelt ongeveer het risico op het krijgen van een kind met Crohn. Een patiënt met de ziekte van Crohn, die twee CARD15-mutaties heeft en rookt heeft 35% kans op nageslacht met de ziekte. Het risico dat een kind van een niet-rokende ouder met de ziekte van Crohn, zonder CARD15-mutaties de ziekte ontwikkeld bedraagt 2 procent. In het algemeen (zonder de ziekte van Crohn in de familie) bedraagt het risico op het krijgen van een kind met deze aandoening 0,1 procent.
•Omgevingsfactoren:
De ziekte van Crohn komt het meest voor in Noord-Amerika en Noord-Europa, en het minst in Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië en Afrika (met uitzondering van Zuid-Afrika). Hier zouden genetische oorzaken een bijdrage kunnen leveren, maar zeker ook omgevingsfactoren, zoals blijkt uit het feit dat door de industrialisering van Hongkong de ziekte steeds vaker voorkomt. In Noord-Amerika en Europa komt het vaker voor in stedelijke gebieden dan in een landelijke omgeving. Traditioneel komt het weinig voor in onderontwikkelde gebieden. Slechte leefomstandigheden verlagen het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Crohn. Overmatige hygiëne, zoals die in de westerse wereld voorkomt zou de immuunrespons kunnen verstoren, en bijdragen aan het ontstaan van de ziekte. Het geven van borstvoeding verlaagt de kans dat het nageslacht de ziekte ontwikkelt.
•Stress:
Tegenslagen, chronische stress en depressies kunnen de ziekte verergeren, maar zijn niet de primaire oorzaak. Als de ziekte in een rustige fase verkeerde kan zij hierdoor overgaan in een acute ontstekingsfase. Overmatige activiteit van de hypothalamus-hypofyse-bijnier(hpa)-as door stress kan maag-darmontstekingen verergeren. De bij stress betrokken stof CRF, en de invloed van stress op metscellen zorgt er voor dat bacteriën meer schade aan de darmwand toebrengen.
•Roken: Roken is een risicofactor voor het ontstaan van de ziekte van Crohn en het vertraagt de genezing. Rokers hebben vaker de ziekte van Crohn, vergeleken met niet-rokers. De oddsratio bedraagt 1,76.Stoppen met roken vermindert het aantal oplevingen van de ziekte van Crohn met 40%. Het blijkt dat mensen met de ziekte van Crohn die roken, vaker geopereerd worden aan hun darmen en zich minder goed voelen. Mogelijke verklaringen hiervoor zijn dat roken de vorming van stolsels in de bloedvaten (trombose) van de darm bevordert, waardoor een ontsteking kan ontstaan, ontsteking van de wand van bloedvaten in de darmen die gepaard gaat met granuloma vorming en andere nog onopgehelderde immunologische effecten.
•Appendectomie(het operatief verwijderen van de blindedarm) kan het het beloop van de ziekte verslechteren. Het is een risicofactor voor het ontstaan van stricturen(vernauwingen) in de darm.
